DU HỌC SINH: VỀ HAY Ở???- Bài viết của tiến sĩ Nguyễn Đức Thành trên trang Facebook cá nhân của anh.
Vấn đề xưa cũ như chiếc quần bò của mình thời Cấp 3.
1. Cách đây 8 năm, một sinh viên xuất sắc của mình được nhận học bổng Tiến sĩ ở một trường rất lớn tại xứ Cờ Hoa, khi vừa tốt nghiệp đại học, tức là còn rất trẻ (và là rất giỏi). Ngày chia tay, bạn ấy lên văn phòng chào mình và nói lời cảm ơn.
Đó là lần đầu tiên cậu ấy đi học nước ngoài. Hình như muốn để có chút gì làm thầy vui, trước lúc ra về, cậu ấy bảo:
– Em sẽ sớm học xong và trở về nước phục vụ.
Mình bảo:
– Em ngồi lại xuống đây cái đã. Bỏ ngay ý nghĩ ấy đi. Đừng tính toán gì hết cho 5 năm nữa. Em làm gì sau khi học xong là việc của em. 5 năm học ngắn ngủi đã được cái gì đâu mà em đã tính về làm gì. Hãy cứ đi hết thế giới này. Vì đó là cuộc đời em. Cách đền đáp tốt nhất cho đất nước này là em hãy là một người tốt. Thế thôi.
Đến giờ tôi chưa gặp lại người sinh viên ấy. 🙂
2. Cách đây vài năm, tôi gặp một người bạn trẻ hơn tôi khá nhiều tuổi, thân thiết như một người em. Đã làm xong tiến sĩ, đang làm post doc. Đúng tầm cuối năm, ở thủ đô một nước tại trung tâm Châu Âu lạnh giá. Người ấy sẽ là một nhà kinh tế tốt trong tương lai, ở châu Âu. Chúng tôi uống rượu vang, và nói chuyện về nhiều thứ trong ngoài nước.
Người bạn trẻ vẫn băn khoăn về một ngày nào đó sẽ về nước.
Tôi bảo:
– Em nên học đánh đàn piano. Nó sẽ là bạn em trong những lúc một mình. Vì em sẽ còn ở nước ngoài lâu đấy.
Người ấy giờ đánh piano tốt rồi. Trong những lúc có thời gian.
3. Đi về hay ở lại, đó tuyệt nhiên không phải là một vấn đề đạo đức. Càng không liên quan đến yêu nước hay là không. Đó chỉ thuần túy là một lựa chọn cá nhân.
Tất nhiên, nếu anh đi bằng tiền ngân sách, thì hãy trả lại cho đủ như đã thỏa thuận. Còn nếu không, ngay từ đầu đừng nhận, giống như hai người bạn trẻ của tôi nhắc đến trên kia. Việc hoàn trả mang tính đạo đức, vì đó là một giao kèo. Còn việc ở lại hay là về nước thì không mang tính đạo đức, vì chúng ta sinh ra không giao kèo gì với ai cả.
